مقالات
مقاله ای از دکتر محمدرضا سنگری
نوشتن یعنی آفریدن!
خلاصه :
نوشتن یعنی آفریدن؛ هم آفریدن خود و هم آفریدن دنیایی نو برای تماشا، برای دریافتن.نوشتن یعنی آفریدن؛ هم آفریدن خود و هم آفریدن دنیایی نو برای تماشا، برای دریافتن. نوشتن پنجرهای است که انسان به یک فضای تازه باز میکند؛ بهخصوص نوشتن فعال و نوشتن خلاق. حتی گاهی اوقات، نوشتن اتفاقی است که هرگز از قبل نمیتوانید پیشبینی کنید چه خواهد شد؛ یعنی گاهی وقتها که شروع به نوشتن میکنیم، درآغاز، به چیزی فکر میکنیم و نوشته، چیز دیگری میشود. هیچ تردیدی ندارم که بزرگترین
رماننویسان، هرگز همۀ رمانشان را در سر ندارند؛ بخشی از رمان در جریان نوشتن، اتفاق میافتد.
داستان کوتاه هم همینطور است و حتی گاهی اوقات ممکن است یک کلمه در حین نوشتن، زمینۀ تداعی مسائل دیگری بشود.
بارها این مسئله را در زندگی تجربه کرده و دریافتهام پایان نوشتهام چیزی نبوده که در آغاز به آن اندیشیده بودم. گاهی واژهها، گاه فضا، گاه ساختِ نوشته و گاهی وقتها فیزیکِ نوشته، اتفاق را ایجاد میکند. شکل نوشتن هم، در نوعِ آفریدنهای بعدی اثرگذار است.
خدا به انسان اجازۀ آفریدن داده و نگفته است که آفریدن فقط مال من است، بلکه گفته است: «فتبارکالله احسنالخالقین». خدا احسن خالقین است و خالقین، جمع خالق است و اگر خدا تنها خالق بود، هرگز خالق را جمع نمیبست.
این جمع بستن نشانۀ این است که دیگران هم میتوانند بیافرینند و خدا فرصت و اجازه و موقعیّت آفریدن را برای انسان ایجاد کرده است. و معلوم است که هر آفریدنی، یک بارکالله دارد و خدا به خودش «فتبارکالله»، گفته است.
هرکسی بعد از نوشتن، میتواند به خودش تبریک بگوید. ما هم میتوانیم به خودمان تبریک بگوییم، چون یک دنیای تازه خلق کرده.ایم.
حق با مرحوم قیصر امینپور است وقتی: «شعر، به اندازۀ شعرهای خوب تعریف دارد.» یعنی هر شعر ِجدید، تعریفی جدید برای شعر ایجاد میکند. به گمان من هم، هر نوشتۀ جدید، تعریف جدیدی برای نوشتن است؛ چون هر نوشته، مثل هیچ نوشتۀ دیگری نیست.
همۀ نوشتهها بیبدیلند، نسخهای منحصر بهفردند که در عالم به وجود آمدهاند. حتی الآن که مینویسم، معلوم نیست نیمساعت دیگر هم، همین را بنویسم.
چون دنیایم عوض خواهد شد، فضایم عوض خواهد شد؛ هم فضای درونیام، هم حادثههای بیرونیام و اینها میتوانند در خلقِ اثر، مؤثّر باشند. بنابراین نوشتن یعنی آفریدن. انسان خودش را میآفریند و دنیای تازهای بهوجود میآورد. هم من پس از نوشتن، کسیِ دیگری هستم؛ هم نوشته، چیز دیگری است.